Część II Chevalier mult estes guariz

,,Chevalier mult ester quariz’’ odwołuje się wprost do bulli Quantum Praedecessores papieża Eugeniusza II. Jej autor pozostaje jednak anonimowy. Z pewnością jednak był to człowiek wykształcony, znający dobrze Pismo Święte oraz Księgę Wyjścia(w pieśni zawarte są odwołania do tych dzieł). Utwór ,,Chevalier mult estes guariz’’ stanowi niezwykłe połączenie elementów sakralnych i świeckich. Niektóre z tez zawartych w ,,Chevalier...’’ różnią się od przesłania Quantum Praedecessores, czy kazań św. Bernarda z Clairvaux, ale mimo to można z pewnością stwierdzić, że anonimowy twórca słyszał bullę, a być może nawet z niej korzystał, pisząc słowa utworu. Jonathan Philips stawia nawet tezę, że przebywał on na dworze króla Ludwika VII( w pieśni opisuje zachowanie króla podczas ślubów krucjatowych). Niemal pewne jest, że pieśń powstała między 1146r.(synod w Vezelay-ogłoszenie krucjaty) a 1147, kiedy król Ludwik VII wyruszył do Palestyny. Poza tym wykorzystanie w utworze elementów typowej kultury rycerskiej-turniejów czy sądów Bożych, jest bardziej typowe dla osób świeckich niż duchownych(należy pamiętać, że do 1215 roku w Europie obowiązywała kara papieska za udział w turniejach).

Oblężenie Damaszku podczas II krucjaty,
manuskrypt z XV wieku.

Autor o II wyprawie krzyżowej

Już z pierwszej zwrotki dowiadujemy się, że autor pojmuje nową krucjatę jako wyprawę nie tylko w Outremer, ale także na terenie Hiszpanii i innych krajów pogańskich. Było to zresztą zgodne z założeniami Quantum Praedecessores. Pierwsza zwrotkę rozpoczyna sugestywny opis działań muzułmanów, którzy spustoszyli tereny zamieszkane dawniej przez chrześcijan. Autor celowo używa opisów faktów, mających silnie oddziaływać na psychikę rycerzy i możnych. Wspomina zdobycie Edessy w 1144 roku, zamordowanie tamtejszych chrześcijan i ich biskupa. Autor podkreśla wagę tego miasta. Według Biblii było to pierwsze miasto nawrocone przez apostołów na chrześcijaństwo. Fakt ten ma jeszcze mocniej zmotywować krzyżowców do podjęcia walki w obronie krzyża na Wschodzie.

Walka Ludwika VII i Konrada II z Arabami,
Manuskrypt z XV wieku.

Idea ofiary

Poeta nawołuje średniowiecznych rycerzy do złożenia Bogu ofiary ze swojego życia i ciała, na wzór Chrystusa, który zginął za grzechy człowieka. Miał to być symboliczny gest wdzięczności wobec Zbawiciela i jego ofiary za ludzi. Aby skłonić słuchaczy do takiego postępowania, anonimowy autor podał przykład króla Ludwika, który będąc najbogatszym i najpotężniejszym władcą chrześcijańskim oddał wszystkie swoje strojne szaty i ziemie na rzecz bożej sprawy. To odwołanie do treści bulli, gdzie papież wytknął niektórym opieszałym rycerzom strojenie się w gronostaje i zaniedbywanie ważniejszej sprawy- krucjaty( ciekawe jest, że autor pieśni użył tego samego drogiego materiału, aby pokazać próżność i małostkowość wielu możnowładców). Zresztą motyw ,, króla Ludwika zrzekającego się gronostajów’’ był wielokrotnie wykorzystywany podczas trwania II krucjaty, np na Półwyspie Iberyjskim( Gilbert z Nogent, Robert z Reim, bp. Piotr z Oporto). 

Król Konrad II, uczestnik II krucjaty.
Manuskrypt z XIII wieku.

Boży turniej

To dla mnie najpiękniejszy i chyba jeden z najbardziej romantycznych motywów obecnych w pieśniach krucjatowych. Krucjata jawi się w nim jako turniej, w którym Bóg rzucił rękawicę Szatanowi. Miejscem starcia ma być Rohes( inaczej Edessa). Turniej między Niebem a Piekłem to niezwykłe zdarzenie, wręcz decydujące o losach świata, dlatego Bóg prosi by ci którzy chcą go wesprzeć, nie zawiedli go. W tym fragmencie pieśni odnajdujemy typowe wczesnośredniowieczne elementy ceremoniału i obyczaju turnieju rycerskiego. Senior( Bóg) wyznacza miejsce walki, wyzywając w szranki samego księcia zła. Jako, że w tym okresie znana nam forma turnieju- starcie na kopie, nie było jeszcze rozpowszechnione, Bóg wzywa swoich wiernych wasali-rycerzy. Zmierzą się oni w melle. Bohurt, czyli melle to starcie o charakterze drużynowym. Broń najczęściej była dowolna. Niezwykle ważna była organizacja i taktyka rycerzy oraz ich indywidualne umiejętności. Tak więc w Edessie, przeciwko sobie mają stanąć najlepsi z najlepszych-wojownicy Chrystusa przeciwko nikczemnym sługom Szatana w iście rycerskim stylu. To nawiązanie do obyczajowości świeckiej oraz etosu rycerskiego, do jakiego powoli włączano turnieje, potwierdza, że autor był osobą świecką. Kościół wielokrotnie potępiał bowiem te treningi umiejętności rycerskich, dlatego że niejednokrotnie kończyły się one tragicznie. Przelewano niepotrzebnie chrześcijańską krew, którą można było stracić w czasie walki, np: o Ziemię Świętą. Sam św. Bernard w okresie przed krucjatą, potępiał turnieje- mówił o nich jako ,,przeklętej rozrywce’’.

Opis muzułmanów

Autor nie ograniczył się tylko do apelu krucjatowego, ale również nakreślił opis muzułmanów. Sięgnął w tym do motywów biblijnych. Przyrównał armię sułtana Zengiego i jego armii do armii faraona utopionej w Morzu Czerwonym podczas ucieczki Izraelitów z Egiptu. Sam sułtan, zdobywca Edessy, nosi imię Sanguina, co u osób znających łacinę budzi skojarzenie z krwią( łac. sanguinem).

Refren

Po każdej zwrotce następuje refren, oczywiście o tematyce religijnej. Przypomina potencjalnym krzyżowcom o czekających na nich nagrodzie- miejscu w raju wśród aniołów.

Podsumowanie

Krucjata została ukazana jako możliwość zmazania zniewagi wyrządzonej Bogu przez Saracenów(zdobycie Edessy w 1144r.). Miał to być także akt słusznej zemsty. Z drugiej strony tekst ,, Chevalier mult estes guariz’’ stanowi piękny przykład rodzącej się kultury rycerskiej w XII-wiecznej Europie.